نقشه کشی ذهنی تونی بازان
فرض کنید که حجم کتاب هایی که قرار است مطالعه کنید به 5000هزار صفحه و یا بیشتر برسد. چگونه می خواهید هم این میزان از صفحات کتاب های درسی را یاد بگیرید و هم آن را مرور کنید؟ مسلما زمان خیلی زیادی از شما خواهد گرفت و در نهایت نیز چاره ای برای شما باقی نمی گذاردتا برخی از مباحث کم اهمیت تر را حذف کنید. اما با روش نقشه کشی ذهنی که مبدا آن تونی بازان بوده اند می توانید این حجم از مطالعه را می توانید حداقل به یک صدم برسانید. یعنی 5000صفحه آموزشی با استفاده از تکنیک های نقشه کشی ذهنی تونی بازان می تواند به 50 صفحه برسد و مسلما می توانید این 50 صفحه را 100مرتبه مرور کنید. و هر آنچه تعداد دفعات مرور بیشتر شود، تسلط بر مباحث نیز بالاتر می رود.
نقشه کشی ذهنی چیست ؟
نقشه کشی ذهنی یعنی دسته بندی و خلاصه کردن مطالب اما به صورت نموداری. خیلی از افراد خلاصه نویسی را به پشت سر هم نوشتن مطالب می دانند. اما نقشه کشی ذهنی نیاز به آموزش دارد و به نحوی مطالب را طبقه بندی می کند که به یاد سپردن آن و یادآوری همان مطالب کاری بسیار راحت شود. نقشه کشی ذهنی علاوه بر خلاصه کردن مطالب، موجب می شود که هر موضوع در دسته خود جای بگیرد و به یادگیری بهتر آن نیز کمک می کند.
جایگزینی نقشه کشی ذهنی به جای خلاصه نویسی:
تا قبل از آنکه این روش تونی بازان در دنیا مطرح شود، استفاده از خلاصه نویسی بسیار مرسوم بود.اما مشکلاتی را نیز به دنبال داشت. خلاصه نویسی موجب می شد که افراد دچار وسواس در نوشتن شوند و گاها تعداد صفحات یک خلاصه نویسی از تعداد صفحات موضوع اصلی درس بیشتر می شد. برای همین خیلی از افراد توجهی به خلاصه نویسی نداشتند و از انجام دادن آن شانه خالی می کردند. و همچنین خلاصه نوسی ها معمولا در هم و برهم می شد. نوشته های تو در تو و..موجب می شد که فرد تمایلی به مرور از روی خلاصه های خود نداشته باشد و مجددا به کتاب و یا جزوه مراجعه کند.
اما زمانی که نقشه کشی ذهنی را تونی بازان ابداع کرد جایگزین خوبی برای خلاصه نویسی شد چرا که نقشه کشی ذهنی کمک می کرد که فرد بتوانید مطالب را به صورت دسته بندی یادداشت کند، از نماد ها وشکل ها استفاده کند، استفاده از رنگ های مختلف به نقشه کشی روح می بخشید و موجب می شد که مطالب بهتر در حافظه قرار بگیرند. در اصل تفاوت نقشه کشی ذهنی با خلاصه نوسی در استفاده از نماد و اشکال و همچنین استفاده از شاخه های اصلی و فرعی می باشد.
تونی بازان کیست؟
تونی بازان مبدع روش های نقشه کشی ذهنی و تندخوانی در دنیا است که شاگردان زیادی را به جامعه عرضه داشته است. تصور او از ابداع نقشه کشی ذهنی استفاده گسترده تر از مغز و حافظه بود. او معتقد بود که استفاده از شکل و نماد و رنگ در کنار متن و نوشته می تواند حافظه را گسترش دهد و قوی تر سازد. او معتقد بود که استفاده از نقشه کشی ذهنی موجب می شود که حجم زیادی از مطالب را در یک نگاه مرور کنید و آنها را از حافظه بلند مدت به حافظه کوتاه مدت انتقال دهید و دوباره به حافظه بلند مدت بفرستید.
روش تهیه نقشه کشی ذهنی :
برای تهیه نقشه کشی ذهنی از یک موضوع نیازی به ابزار خاص ندارید و فقط با کمی تمرین می توانید در طرح ان خلاقیت کسب کنید و آن را به سرانجام برسانید. در ابتدا لازم است که برای نقشه کشی ذهنی موضوع اصلی را مشخص کنید و آن را در وسط قرار دهید. سپس تا انتها مطلب را مطالعه کنید و موضوعات اصلی را جدا کنید برای هر موضوع اصلی یک شاخه با یک رنگ مشخص رسم کنید و فقط نکات مهم و کلیدی هر موضوع را با استفاده از شاخه های فرعی به شاخه اصلی مرتبط کنید و مرحله آخر که خیلی از افراد به آن توجه نمی کنند؛ ارتباط بین شاخه های فرعی است که می تواند با وصل کردن آن ها به وسیله خط اتفاق بیفتد. پس تهیه نقشه کشی ذهنی به سبک تونی بازان دارای 4 مرحله می باشد:
- نوشتن موضوع اصلی در مرکز کاغذ
- مشخص کردن موضوعات مهم با استفاده از شاخه های اصلی
- رسم شاخه های فرعی مربوط به هر موضوع فقط با کلمات کلیدی
- ارتباط دادن شاخه های فرعی به یکدیگر
نکات مهم در رسم نقشه کشی ذهنی:
برای رسم نقشه کشی ذهنی بهتر است بدانید که به هیچ عنوان از کلمات اضافی مثل افعال، حروف اضافه و یا کلماتی که اهمیت ندارند استفاده نکنید. همچنین استفاده از شکل و رنگ های متنوع به فعالیت نیکمره های مغز در یاد سپاری مطالب کمک می کند. پس بهتر است از 2یا 3 رنگ استفاده کنید. در رسم نقشه کشی ذهنی خود وسواس به خرج ندهید مسلما نکات مهم را در مرور های بعدی می توانید پیدا کنید و به نقشه خود اضافه کنید.
مرور با نقشه کشی ذهنی:
اهمیت مرور در این است که مطالب برای اینکه از حافظه میان مدت ما که گنجایش نگه داری اطلاعات تا 24 ساعت را دارد، به حافظه بلند مدت (گنجینه بی نهایت حفظ اطلاعات) انتقال یابد به صورت منظم مرور کنیم. مرور به معنای مطالعه سریع مطالبی است که قبلا آنها را یاد گرفته ایم. و مسلما باید از مطالعه زمان کمتری بگیرد. برای همین بهتر است که منبع مرور شما کتاب و جزوه نباشد بلکه نقشه کشی ذهنی که یک خلاصه کامل و جامعی از مطالب می باشد،بهترین و سریع ترین منبع برای مرور مطالب در فواصل زمانی صحیح می باشد.
نقشه کشی ذهنی به سرعت یادگیری شما کمک می کند:
نقشه کشی ذهنی فواید زیادی دارد و افرادی که آن را آموزش می بینند و در انجام کارها و مطالعه خودشان به کار می بندندمی توانند از فواید زیادی بهره مند شوند که عبارتند از :
- هر بار نوشتن مطالب به صورت دسته بندی شده معادل 8مرتبه مطالعه کامل و دقیق آن مطلب می باشد. بنابراین نقشه کشی ذهنی تسلطی معادل 8 مرتبه مطالعه ایجاد می کند.
- نقشه کشی ذهنی موجب دسته بندی دقیق و اصولی مطالب در ذهن می شود.
- نقشه کشی ذهنی موجب می شود که یک مطلب 50 صفحه ای در یک صفحه خلاصه و دسته بندی شود بدون آنکه نکته مهمی از قلم بیفتد.
- نقشه کشی ذهنی موجب صرفه جویی در زمان مرور مطالب می شود و معمولا زمان استاندارد برای مرور یک صفحه نقشه کشی ذهنی بین 7الی 10 دقیقه می باشد در صورتی که مرور همان مطلب 50 صفحه ای در سریع ترین زمان ممکن بین 90 الی 120 دقیقه زمان می برد.
چه افرادی از نقشه کشی ذهنی استفاده کنند؟
یکی از موارد مهم این است که آیا مطلبی که الان مطالعه می کنم برای من کاربردی دارد و یا خیر؟ نقشه کشی ذهنی معمولا برای تمامی افراد مفید می باشد. در هر شغل و رشته ای که باشید با مطالب و موضوعاتی سر و کار دارید که برای یادگیری بهتر آنها بهتر است آنها را دسته بندی کنید. اما کاربرد نقشه کشی ذهنی برای افراد به شرح زیر می باشد:
دانش آموزان و محصلان و داوطلبان کنکور سراسری:
این افراد می توانند با استفاده از نقشه کشی ذهنی تمامی مطالب کتاب درسی خود را خلاصه و دسته بندی کنند. با این کار تعداد دفعات مرور خود را افزایش می دهند و در یادگیری آنها بسیار موثر میباشد.
دانشجویان و متقاضیان کنکور ارشد و دکتری :
مسلما حجم کتاب های دانشگاهی خیلی بیشتر از کتاب های مدرسه و دبیرستان می باشد برای همین نقشه کشی ذهنی سرعت مطالعه را افزایش می دهد. استفاده از این روش می تواند در مطالعه برای امتحانات دانشگاه، قبولی در کنکور ارشد و دکتری بسیار موثر باشد.
شرکت در سمینارها و همایش ها:
اگر کارمند هستید و در همایش ها و سمینارها و جلسات مختلفی شرکت می کنید که نیاز هست در حین جلسه یادداشت برداری کنید، نقشه کشی ذهنی به شما کمک می کند به جای یادداشت های درهم و برهم که نیاز هست بعد از جلسه زمانی را به نظم و ترتیب داند به آنها بپردازید، می توانید از نقشه کشی ذهنی با یک دسته بندی دقیق و ناسب استفاده کنید.
استفاده در کارهای روزانه:
علاوه برتمامی موارد بالا نقشه کشی ذهنی برای تمامی افرادی که می خواهند اقدامات روزانه خود را لیست کنند، ضروری خواهد بود و به کارهای روزمره نظم می بخشد.
نقشه کشی ذهنی و تندخوانی :
بین نقشه کشی ذهنی و افزایش سرعت مطالعه ارتباط مستقیمی وجود دارد. استفاده از این تکنیک قدرت ذهن و حافظه را افزایش می دهد. موجب می شود که سلول های خاکستری مغز شما به فعالیت وادار شوند. افزایش کارکرد مغز در افزایش سرعت پردازش اطلاعات تاثیر می گذارد و می تواند به صورت غیر مستقیم موجب افزایش سرعت مطالعه شود. در سرعت در انجام کارها به سرعت سلول های مغزی در پردازش بستگی دار. جالب است بدانید که ما فقط 2% از مغز خود را در تمام طول عمر استفاده می کنیم. قدرت بی نهایت بشر فقط حاصل 2% از توانایی های او است. حال هر چه تلاش کنیم تا سلول های مغز ما بیشتر فعالیت کنند و گستره فعالیت مغزی ما افزایش یابد، سرعت عملکرد ما در همه کارها از جمله کارهای روزانه، مطالعه و …نیز افزایش می یابد و نقشه کشی ذهنی و استفاده مداوم از آن یکی از مواردی است که مغز و حافظه را تقویت می کند و گسترش می دهد.
نمونه نقشه کشی ذهنی :
نقشه کشی ذهنی برای آموزش نیاز به کلاس وشرکت در دوره دارد تا با استفاده از متن های طولانی آموزش ببنید که چگونه یک متن 50 صفحه ای را در یک صفحه رسم کنید. اینکار نیاز به تمرین و تکنیک بارها و بارها دارد. اما می توان با نشان دادن نمونه های مختلفی از نقشه کشی ذهنی تصویری در ذهن شما ایجاد کرد تا موثر بودن آن را در یک نگاه متوجه شوید.
در تصاویر بالا مشاهده می کنید که شاخه ها و رنگ ها در اولین نگاه چشم را به خود جلب می کند. همین کار موجب می شود که ذهن نیز آن را در خود ذخیره کند. در قسمت بعدی هر دو تصویر یک موضوع اولیه را در وسط به خود اختصاص داده اند و شاخه های اصلی یعنی موضوعات اصلی را در بر گرفته اند. و سپس موضوعات فرعی را نیز مشاهده می کنیم که با دسته بندی رسم شده اند. اگر کمی دقت کنید متوجه می وشید که جمله نویسی در هیچ کدام مشاهده نمی شود و از همه مهم تر فقط کلمه های اصلی نوشته شده اند.
دیدگاهتان را بنویسید